Im wyższy poziom lęku tym bardziej zachowanie robi się sztywne, pozbawione spontaniczności, kontrolujące. Osoba zaburzona próbuje zazwyczaj radzić sobie z poczuciem bezradności i brakiem zaufania do świata za pomocą kontroli.
Kontrola (a więc analizowanie, dopytywanie się, sprawdzanie, googlowanie, upewnianie się) jest więc tu mechanizmem obronnym, który początkowo może dawać pewną ulgę, jednak z czasem sam przyczynia się do tworzenia i utrzymywania lęku. Ponadto osoby, które zaczynają go stosować, wpadają w błędne koło kontroli, która z czasem przybiera wręcz groteskowe formy. Skrajną manifestacją tego są obsesje i kompulsję.
Karen Horney w swojej książce "Neurotyczna osobowość naszych czasów" zwraca uwagę, że każdy mechanizm obronny, ma w sobie zdolność generowania nowego lęku. Wbrew pozorom więc, nieustanne trzymanie ręki na pulsie, nie tylko nie uwalania od lęku, ale wręcz go wzmaga. Ciągłe niedopuszczanie i zapobieganie jest zajęciem nie tylko wyczerpującym, ale i najczęściej zbytecznym. Jest trwonieniem swojej energii po nic. I tak np. osoba, która lęka się, że nigdy nie wyjdzie z zaburzenia, zaczyna kontrolować to, czy na pewno wszystko robi dobrze ku temu by wyjść z zaburzenia, czy wszystko na ten temat wie, czy czuje się lepiej czy też może nie itd., co samo w sobie generuje dużą ilość lęku i napięcia. Osoba taka zaczyna lękać się swojego zachowania, a jednocześnie lękać się konsekwencji zaniechania go.
Dlatego rozmowy i praca z osobami zaburzonymi jest zazwyczaj utrudniona, ponieważ osoby te zafiksowane na kontroli, sztywno traktujące wszystko, co się do nich mówi, nie potrafią często zrozumieć właściwego sensu tego co słyszą, a zamiast tego chcą zero-jedynkowych rad. Szczególnie trudnymi przypadkami są osoby z OCD, ponieważ osoby takie chcą uchwycić wszystko w ramy niepodważalnych zasad i wpadają w panikę, gdy nie udaje im się to zrobić. Osoby te są totalnie zafiksowane na kontroli i nie chcą dopuścić do siebie faktu, że wiele rzeczy jest względnych i niepewnych. Z doświadczenia wiem, że wchodzenia w jakiekolwiek dyskusje o natrętnych myślach z tego typu osobami, kończy się w błędnym kole szukania co i rusz nowych zapewnień. Dodatkowo osoby takie nawet gdy znajdą wydawałoby się to czego szukają, po chwili znowu szukają, ponieważ ich stan można opisać słowami: czuwać, pilnować, sprawdzać, szukać, BYĆ NIEPEWNYM. I nigdy dosyć. Ponieważ osoby te, nie szukają aby znaleźć, ale szukają, bo nie mogą przestać szukać.
Czasem lęk osoby zaburzonej ulega racjonalizacji i zamienia się w teoretycznie racjonalny strach np. osoba taka zachoruje na koronawirusa, którego ciężko przechodzi i wydawać by się mogło, że teraz obawy są zasadne. Jednak racjonalny strach nie wymaga takiego poziomu kontroli jaki jest potrzebny przy irracjonalnym lęku. Dlaczego? Ponieważ irracjonalny lęk jest subiektywny i nigdy mu nie dosyć zapewnień, upewnień i sprawdzania. Osoba taka będzie więc nieustannie czytać o swojej chorobie, brać profilaktycznie wszystko co dostępne na rynku na wzmocnienie odporności i radzenie sobie z wiarusami, zaobserwuje u siebie wszystkie możliwe powikłania i wykupi kolejne pakiety badań, a i tak najczęściej na niewiele się to zda. Nawet jeśli jednak uspokoi się w kwestii koronawirusa, to za chwile znajdzie nowy "racjonalny" powód swoich obaw. Ponieważ prawdziwym ich źródłem jest lęk, który nosi w sobie.
CDN.
Dzięki za wpis. Jak zwykle pomocny i motywujący. Jako osoba która akurat to OCD posiada chciałam spytać Ciebie osobę tez doświadczoną w OCD jak Ty sobie radziłaś z tym tolerowaniem niepewności? Staram się nie pytać o zero jedynkowe rady 🙂
OdpowiedzUsuńSkasowałam przez pomyłkę wcześniejszy wpis. Na pewno osoby z OCD muszą dążyć do wyrozumiałości, do nie myślenia wszystko albo nic i nie postrzegania rozwiązań w kategorii efektu domina, na zasadzie jeden błąd i wszystko jeb...Zrobię nagranie na ten temat, bo nie da się tych moich zmagań z OCD opisać w 2-3 zdaniach.
UsuńDziękuję, będę czekać na nagranie 🙂
UsuńJuż jest https://www.youtube.com/watch?v=1qJyYj9BOws
UsuńDziękuję. Bardzo pomocne nagranie.
OdpowiedzUsuńDziękuję za komentarz, pozdrawiam :)
Usuń